ลูกชอบเถียง เป็นเรื่องที่พ่อแม่หลายคนมองว่าเป็นพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม เพราะความเชื่อที่ถูกพร่ำสอนกันมารุ่นต่อรุ่นว่า “เป็นเด็กเป็นเล่นอย่าหัดเถียงผู้ใหญ่” แต่บางครั้งการเถียงของเด็กไม่ใช่เป็นการเถียงเพื่อต้องเอาชนะ หรือต่อต้านพ่อแม่ แต่เป็นการโต้แย้งโดยใช้เหตุผลมากกว่า ซึ่งการสอนให้ลูกหัดเถียงเป็นสิ่งหนึ่งที่พ่อแม่ควรสอน ไม่ใช่ห้ามปราม เพราะเด็กจะได้เสนอความคิดเห็นของตัวเอง

ลูกชอบเถียง เพราะอะไร

ลูกชอบเถียงจริงหรือ? ก่อนอื่นคุณพ่อคุณแม่ต้องเข้าใจก่อนว่าการเถียงเป็นเรื่องธรรมชาติ และไม่มีเด็กคนไหนที่ไม่เถียง เพราะการที่ลูกชอบเถียงเป็นพัฒนาการตามวัยในทักษะด้านภาษา โดยเฉพาะเด็กวัย 3-5 ขวบ ที่เขาเริ่มพูดได้ และเริ่มมีความคิดเป็นของตัวเองมากขึ้น เพียงแต่ว่าเขายังไม่สามารถเรียบเรียงคำ หรืออธิบายเหตุผลด้วยคำพูดที่รู้เรื่องน่าฟัง นั่นทำให้ผู้ใหญ่คิดว่านี่คือการยอกย้อนหรือลูกชอบเถียง เถียงคำไม่ตกฟาก

ซึ่งการที่ลูกชอบเถียงจะเกิดขึ้นจากความรู้สึกที่ว่าพ่อแม่ไม่เข้าใจ หรือเรื่องราวมันไม่ใช่แบบนั้นสักหน่อย เพราะในหลายครั้งที่พ่อแม่มักเหมารวมการกระทำของลูก ด้วยคำพูดตำหนิและใส่อารมณ์เพิ่มเข้าไป ประมาณว่า “บ้านรกอีกแล้ว หนูไม่เคยเก็บของเล่นเลย” “ทำไมไม่รู้จักช่วยงานบ้านบ้าง” ซึ่งถ้าคุณพ่อคุณแม่ลองคิดดูดีๆ ลูกก็ทำในสิ่งที่เราบอก เพียงแต่ว่าในครั้งนี้เขายังไม่ได้ทำ เราก็แค่บอกให้เขาทำแค่นั้นเอง เช่น “ช่วยแม่เก็บของเล่นหน่อยนะคะคนเก่ง คราวที่แล้วที่หนูเก็บเอง เก่งและเรียบร้อยมากๆ เลยค่ะ”

สาเหตุที่ลูกชอบเถียง

สามารถแบ่งออกเป็น 2 หัวข้อ

1. ลูกชอบเถียง เพราะลูกมีความเป็นตัวของมากขึ้น

ลูกน้อยจากที่เป็นเด็กว่านอนสอนง่าย พอเริ่มเข้าวัย 2 ขวบ เขาจะเริ่มรู้เรื่องมากขึ้น เข้าใจอะไรต่าง ๆ มากขึ้น หรือที่หลาย ๆ คนเรียกว่า “Terrible Two (วัยทอง 2 ขวบ) คืออะไร? ข้อดีของ Terrible Two” ยิ่งพอเข้าสู่วัย 3 ขวบ ลูกน้อยเริ่มมีความคิดเป็นของตัวเอง อยากทำอะไรด้วยตัวเอง อยากมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งถ้าหากคุณพ่อคุณแม่ไม่ได้เขามีส่วนร่วมล่ะก็ เขาก็จะเริ่มหงุดหงิด เริ่มโมโหนั่นเอง

2. ลูกชอบเถียง เพราะศัพท์ในหัวยังมีน้อย

การที่ลูกน้อยทำอะไรไม่ได้ดั่งใจตัวเอง ไม่รู้จะอธิบายกับคุณพ่อคุณแม่ได้อย่างไร ด้วยความที่เขากลัวว่าคุณพ่อคุณแม่จะไม่เข้าใจเขา ผนวกกับศัพท์ในหัวยังมีน้อย ก็ยิ่งทำให้เขาหงุดหงิดมากขึ้นไปใหญ่ ลูกน้อยจะโมโหจากที่ตัวเองอธิบายไม่ถูก และโมโหที่คุณพ่อคุณแม่ไม่เขาใจเขา ผู้ใหญ่จึงมักเข้าใจไปว่าลูกชอบเถียง

สาเหตุอื่นๆ ที่ลูกชอบเถียง

• พฤติกรรมลอกเลียนแบบ ไม่ว่าจะคุณพ่อคุณแม่เอง หรือโทรศัพท์ โทรทัศน์ เครื่องมือสื่อสารต่างๆ
• เรียกร้องความสนใจ ลูกกำลังแสดงออกถึงการต่อต้าน ไม่ต้องการถูกควบคุม
• ไม่เข้าใจว่า คำพูด ส่งผลอะไร ทำความเข้าใจก่อนว่า เด็กในวัยนี้จะยังแยกแยะไม่ได้ ว่าอะไรควรพูดไม่ควรพูด และไม่รู้ว่าสิ่งที่พูดออกไปคือ การเถียง

วิธีรับมือเมื่อลูกชอบเถียง

1. พ่อแม่ต้องเป็นตัวอย่างที่ดี

เพราะเด็กเล็กที่เริ่มหัดพูดอาจซึมซับพฤติกรรมการพูดจากผู้ใหญ่ในบ้าน ทั้งคำพูด ท่าทาง การใช้โทนเสียง หากไม่อยากให้ลูกชอบเถียง ผู้ใหญ่ในบ้านก็ต้องไม่ทำพฤติกรรมเหล่านั้นให้เด็กเห็น

2. เปิดใจรับฟัง เข้าใจความคิดของลูก

บางครั้งก่อนที่จะตัดสินว่าลูกกำลังเถียง คุณพ่อคุณแม่ต้องรับฟังเขาก่อน โดยให้เขาพยายามชี้แจงว่าทำไมถึงคิดอย่างนั้น อาจจะถามถึงสาเหตุและให้เขาพูดอย่างมีเหตุผล ซึ่งหากมีการพูดคุยกันด้วยความเข้าใจอยู่เสมอก็จะลดการเถียงลงได้ และเด็กก็จะเรียนรู้วิธีการสื่อสารที่ดีด้วย

3. สอนลูกด้วยเหตุผล ไม่ใช้อารมณ์ในการพูดคุย ไม่ลงโทษ

เมื่อลูกชอบเถียง หรือใช้คำพูดที่ไม่เหมาะสม คุณพ่อคุณแม่ควรหยุดฟัง โดยแสดงสีหน้าและท่าทางปกติ ไม่ควรต่อปากต่อคำกับลูก และไม่ตอบสนองในสิ่งที่เขาต้องการ เพื่อให้เขารู้ว่าพฤติกรรมที่ทำอยู่ไม่ควรทำ เมื่อลูกหยุดเถียงจึงค่อย ๆ สอนและบอกวิธีสื่อสารที่ถูกต้องว่าควรพูดอย่างไร ควรใช้น้ำเสียงพูดกับผู้อื่นอย่างไรจึงจะน่าฟัง

4. เปิดโอกาสให้ลูกขอโทษ และแก้ตัว

เมื่อลูกทำผิด คุณพ่อคุณแม่ต้องเปิดโอกาสให้ลูกได้ขอโทษ และแก้ตัว หากลูกทำได้อย่าลืมชมว่า พยายามดีมาก เพื่อให้เขามีกำลังใจและอยากทำสิ่งที่ถูกต้องต่อไป

วิธีฝึกลูกให้คิดวิเคราะห์

เพราะความที่เป็นเด็ก เค้าจะมีความอยากรู้อยากเห็น และขี้สงสัยอยู่เป็นทุนเดิมอยู่แล้ว ยิ่งถ้าหากคุณพ่อคุณแม่สามารถทำให้เค้าได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริง ก็จะยิ่งเป็นการฝึกการคิดวิเคราะห์ได้ดีทีเดียว และการที่ลูกชอบเถียงก็จะหมดไป  

ทำอย่างไรให้ “เถียง” อย่างสร้างสรรค์

ความคิดเห็นที่ไม่ตรงกันเกิดขึ้นอยู่ทุกวัน เริ่มตั้งแต่เรื่องเล็กอย่างชีวิตประจำวัน นิตยสาร หนังสือ ดนตรี รายการโทรทัศน์ หรือไปจนเรื่องใหญ่ๆ เอาเป็นเอาตายอย่างเรื่องของภาพลักษณ์ ท่าที หุ้น ฯลฯ แต่จะทำอย่างไรให้ความคิดเห็นที่ไม่ตรงกันนี้เป็นไปอย่างสร้างสรรค์